فن سوال کردن و استفاده از وقت انتظار
حتی بسیاری از معلمین با تجربه اذعان دارند که به هنگام آغاز تدریس در کلاس جدید و به هنگام ایستادن در برابر شاگردان تا حدی دچار اضطراب می شوند . در خلال صحبت هایشان می توان دریافت که در بسیاری از موارد در اولین جلسات درس همواره نوعی دستپاچگی و شتاب زدگی وجود دارد . در استفاده از روش پرسش و پاسخ هم در ابتدای کار به دلیل جدید بودن موقعیت و فقدان شناخت کافی از شاگردان ، این هیجان زدگی و شتاب زدگی دیده می شود . سیل سوالات به سرعت به سمت شاگردان سرازیر می شود بی آن که آنان فرصت یابند تا در باره پاسخ ها بیندیشند . این رفتار را ضرب در ده کنید تا دریابید احساس معلمین بی تجربه در کلاس های جدید چگونه خواهد بود . همین فقدان اعتماد به نفس و اضطراب معلم نقش عمده ای در افزایش سوئ رفتار و بی نظمی در کلاس دارد . ای کاش می شد به داشتن اعتماد به نفس تظاهر کنیم و به جای آن که دیوانه وار و به سرعت درس را به پایان برسانیم ، کار را آرام تر به پیش ببریم .
علاقه من به سوال کردن به مثابه ابزاری برای کنترل شاگردان سبب شده است که بیشتر به بررسی مفهوم ( وقت انتظار ) بپردازم و طی یک دوره بیست ساله در موقعیت های مختلف از کلاس های ابتدایی تا سطوح دانشگاهی مفهوم ( وقت انتظار ) را بیازمایم . اما ( وقت انتظار ) چیست ؟ و چرا اهمیت دارد ؟ از تحقیق های مختلف بر می آید که نوعا اکثر معلمین تنها یک ثانیه یا کمتر ، بعد از طرح هر سوال مکث می کنند و نیز پس از پاسخ شاگرد ، در کمتر از یک ثانیه سوال شفاهی بعدی را مطرح می کنند . بنا بر نظر زیمفر و هووی وقتی معلم سه ثانیه یا بیشتر مکث می کند تاثیراتی حاصل می شود از جمله :
ــ زمان پاسخ دانش آموزان بین ??? تا ??? درصد طولانی تر می شود .
ــ دانش آموزان آمادگی بیشتری برای مستدل کردن پاسخ هایشان پیدامی کنند .
ــ دانش آموزان به سوالات بیشتری پاسخ می دهند .
ــ دانش آموزان بیشتری با شاگردان دیگر در مورد کارهایشان صحبت می کنند .
ــ پاسخ های غلط شاگردان کمتر می شود .
ــ تعداد دانش آموزان داوطلب پاسخ گویی بیشتر می شود .
ــ معلم نیاز کمتری به انجام اقدامات انضباطی پیدا می کند .
کار آمدی این شیوه در ایجاد انضباط در شاگردان نیز روشن است چرا که کمتر احتمال دارد که آنان از کلاس منقطع شوند و مشکلات رفتاری ایجاد کنند اگر :
ــ در این جلسات پرسش و پاسخ به سوالات بیشتری جواب دهند .
ــ برای پاسخ هایشان طرحی منطقی پیدا کنند .
ــ سوالات بیشتری بپرسند .
ــ با همکلاسی هایشان در باره آن کار بیشتر صحبت کنند .
ــ و در درس مشارکت بیشتری داشته باشند .
بدین ترتیب در می یابید توجه به زمان انتظار برای معلمین چه نتایج بزرگی خواهد داشت . اساسا ، اگر این قدر در خود اعتماد به نفس ایجاد کنید که پیش از پرداختن به سوال بعدی ، دو سه ثانیه ای صبر کنید ، ثمره اش برای شما داشتن شاگردانی خواهد بود که بیشتر به درس می پردازند .
امیدوارم که راهبرهای مذکور اهمیت شرکت دادن کامل شاگردان در درس را روشن کرده باشد . آنچه از این تحقیق به روشنی بر می آید این است که درگیر شدن کامل شاگرد با درس موجب کاهش چشمگیر بی انظباطی می شود و یکی از موثرترین شیوه های کنترلی است که معلم می تواند در اختیار داشته باشد .
نکات کلیدی برای مدیریت کلاس درس
1. همه ی دانش آموزان یک کلاس را در حد متوسط بدانید و از آنها انتظار معجزه نداشته باشید.
2. تنبیه در کلاس را از ذهنتان دور کنید و به جای آن از انواع تشویق ها استفاده کنید.
3. قبل از این هم من این را بار ها گفته ام باز هم میگم با روش تدریس دیروز نمی توان دانش آموز امروز را برای جامعه فردا تربیت کرد.
4. نظم کلاس نتیجه ی تدریس خوب و تدریس خوب نتیجه طرح درس خوب است.
5. برای آنکه بر ذهن دانش آموز تسلط پیدا کنید باید قبل از آن با رفتار خود به قلب دانش آموز تسلط پیدا کنید.
6. تکالیف دانش آموزان را طوری تعیین کنید که وسیله ای برای شوق به یادگیری آنها باشد نه تنبیه.
7. هرگز دانش آموزان را به کاری که نمی توانید تهدید نکنید یا قول ندهید
8. دانش آموز برای فعال بودن در کلاس درس نیاز به محرک دارد. تشویق نوعی محرک است.
9. در وجود دانش آموزان ضعیف و شلوغ خوبی های آنها را تشویق کنید.
10. در کلاس درس از شوخی های بیجا بپرهیزید و در خور کلاس درس با دانش آموزان شوخی کنید.
