فصل 7
یاد سپاری ( حقایق را در ذهن نهادن)
نمونه تدریس
تصور کنید به گروهی از شاگردان وظیفه داه اند تا اسامی روسای جمهوری ایلات متحده و ترتیب ریاست آنان را یاد بگیرند و قبل از آن شاگردان شمارش اعداد 1 تا 40 را یاد یار یاد گرقته اند. یعنی هر عدد به وسیله کلمه ای هم صدا با تصویر همراه خود عرضه می شود و همچنین هر مجموعه از دهه ها ( 1 تا 10 و 11 تا 12 ) به یک مکان یا صحنه ای مرتبط می شود. مثلا صحنه دهه 1 تا 10 باغ بهاری ، صحنه 10 تا 20 ساحل تابستانی ، صحنه 20 تا 30 فوتبال پاییزی و صحنه 31 تا 40 برف زمستانی است.
حال با استفاده از این سیستم تداعی عددی ، شاگردان اسم و ترتیب هر یک از روسای جمهور بر حسب صحنه ، یاد یار برای عدد و کلمه که کلمه اتصال نام دارد و مرتبط با نام رئیس جمهور است عرضه می شود به این صورت لینکلن ( لینکلن = اتصال) شانزدهمین (سیکستین) با شکلی از کاخ شنی در ساحلی که بوسیله دیواری از چوب های استیکس به یکدیگر وصل می باشد ارائه می شود . چنین روشی برای سایر روسای جمهور به کار می رود ، شاگردان عکس ها و کلمات را بررسی می کنند ، در این مطالعه و در سایر مطالعات ، مطالب نا آشنا را با کاربرد تدابیر مختلف یا یاری ، بسیار وسیع تر از معمول به شاگردان آموزش می دهند. ( پرسلی ، لوین و دلانی 1982 ص 83)
سمت و سوی الگو
هدف ها و فرض ها
یکی از موثرترین مشکل های قدرت فردی از اطمینان مبتنی بر دانش به وجود می آید که برای موفقفیت و احساس رفاه ضروری است . در سر تا سر زندگیمان به توانیی حفظ ماهرانه مطالب نیاز داریم . بهبود این توانایی قدرت یاد گیری را افزایش می دهد ، در وقت صرفه جویی می کند و موجب ذخیره بهتری از مطلب می شود .
روش اتصال کلمه ای
در روش مذکور با فرض وظیفه یادگیری تسلط یافتن بر مطالب نا آشنا است . دارای دو مولفه است اولین مولفه مطالبی آشنا را در اختیار شاگردان می گذارد تا بتواند به مواردی نا آشنا متصل سازند .
دومین مولفه ارتباط از نوع تداعی معانی برای معنی دار ساختن مطالب جدید فراهم می سازد. مثلا کلمه اسپانیایی کارتا (نامه پستی ) ممکن است به کلمه کارت و تصویر نامه ای در درون یک کارتن اتصال یابد .چناچه گفتیم دو استفاده مشخص از این تحقیق در تدریس وجود دارد . اولی ترتیب تدریس به نحوی است که پیوند ها را برای شاگردان تا حد امکان آسان و از تمرین حفظی و پراکنده طوطی وار بر هذر دارد . دومی آموختن ایجاد اتصال های جدید تا خود بتوانند در هنگام مطالعه مطالب جدید از آن استفاده کنند .
لوین و پرسلی 1990 در بررسی جالب و اخیر خود از روش کلمه اتصال برای تدریس آنچه که معمولا به عنوان هدف های سطح بالاتر در نظر می آید که در کار آنان سیستم سلسله مرتبه ای به منظور دسته بندی گیاهان است استفاده می کنند .
وظیفه عمده معلم در این روش تدارک کار است . ایجاد اتصال ها و در مواردی خلق مطالب دیداری یا کار با شاگردان برای خلق آنها از فعالیت های عمده این روش محسوب می شود .
سایر سیستم های کمک حافظه
نخست این اصل مهم را که پیش از یاد سپاری هر چیز باید اول به آن توجه کرد تکرار می کنیم . یک الگوی موثر حافظه باید توجه را به آنچه که قرار است یاد گرفته شود جلب می نماید . مثل وجود هایی که بتوانیم ببینیم ، احساس کنیم ، لمس کنیم ، ببوییم یا بچشیم . پیوند های قوی برای یاد سپاری به وجود می اورند. پس افکاری را به بترین وجه به یاد مسپاریم که به چندین کانال حسی ما عرضه شوند ، مثلا وقتی گلی را به عنوان تصویر بصری می بینیم و ادراکی از چیزی که به طریقی خاص احساس می شود بویی مشخص دارد و شاخه اش با صدای خشکی شکسته می شود .به نحو مختلف به آن پیوند می دهیم . احتمال یاد سپاری آن (اسم آن ) پیش از زمانی می شود که آن را فقط از طریق یک حس ملاحظه می کنیم . ذهن هرگز بدون یک تصویر ذهنی فکر نمی کند و قوه ذهنی تفکر از شکل خود به تصاویر فکر می کند.
لوریان و لوکاس الگوی خود را برای افزایش موارد زیر به وجود می آورند:
1. توجه به چیزی که قرار است یاد گرفته شود.
2. حواسی که در توجه دخالت دارند.
3. پیوند هایی که بین مطالب جدید و موضوع هایی که قبلا یاد گرفته شده اند به وجود می آوریم.
مفاهیم حافظه:
آگاهی :
قبل از آنکه بتوان چیزی یا مطلبی را به یاد سپرد باید به آن توجه کرد یا بر آن نمرکز داشت . طبق نظریه لوریان ولوکاس هر چیزی که به اصالت آن آگاه باشیم نمی تواند فراموش شود.
پیوند (تداعی):
می توان هر قطعه جدید اطلاعات را آموخت اگر آن را به چیزی که می دانید یا به یاد می آوریم پیوند دهید . معلم می تواند به شاگردان در یاد گرفتن هجی ، دادن نشانه ، به هر دو یاد گیری معنا و هجی آن کمک کرد .
سیستم اتصال:
اساس روال حافظه ارتباط دادن دو نکته به همدیگر است مثلا تصور کنید که می خواهید پنج کلمه زیر را به ترتیب به یاد آورید : خانه – دستکش – صندلی - نجاری – درخت که می توان تصویری غیر معمولی نخست با یک خانه و یک دستکش سپس با یک دستکش و یک درخت تصور کرد . اغلب مسائل حافظه به ارتباط دو نکته مربوط می شود اغلب می خواهیم اسامی و تاریخ ها و یا مکان ها ، اسمی و نکات ، کلمات و معانی آنها یا حقیقتی که میان دو نکته ایجاد ارتباط می کند را به هم پیون داده یا تداعی کنیم .
سیتم کلمه
جایگزینی راهی برای نا محسوس به محسوس و معنی دار است بطوریکه هر کلمه ای یا عبارتی را که به نظر انتزاعی می رسد انتخاب کنیم و به چیزی .... فکر کنیم که به نظر شبیه یا یاد آور آن مطلب انتزاعی است و می توان در ذهن شما تصویر کرد مثلا اگر می خواهید نام داروین را به یاد بسپارید ممکن است : دارک ویند را در ذهن تصویر کنید .
کلمه کلیدی
اساس سیستم کلمه – کلیدی انتخاب کلمه است که باز نمای یک تفکر طولانی تر یا چند تفکر تابع باشد .
الگوی تدریسی
الگوی تدریس که از کار لوریان و لوکاس و همکارانشان تهیه کردیم شامل چهار مرحله است:
توجه به مطالب درس – ایجاد ارتباطات – بسط تصاویر حسی – تمرین یاد آوری
مراحل الگوی حافظه
گام اول : توجه به مطالب
از فنون خط کشیدن در زیر فهرست کردن و تامل در مطالب استفاده کنید.
گام دوم : ایجاد پیوند ها
مطالب را آشنا سازید و پیوند ها را با استفاده از فنون کلمه – کلیدی ، کلمه – جایگزینی و سیستم کلمه اتصال به وجود آورید .
گام سوم : بسط تصاویر حسی
از فنون تداعی مسخره و مبالغه استفاده کنید . در تصاویر تجدید نظر کنید .
گام چهارم : تمرین یادآوری
یاد آوری مطلب را آنقدر تمرین کنید تا کاملا آموخته شوند.
اثرات آموزشی و پرورشی
الگوی یاد سپاری بخصوص برای افزایش ظرفیت ذخیره سازی و باز شناسی اطلاعات تدوین شده است . یکی از مهم ترین نتایج این الگو شناخت شاگردان از این مطلب است که آموختن یک جریان
اسرار آمیز درونی است که بر آن کنترلی نداشته باشند. دومین نتیجه : بهبود استعداد تصویر سازی ذهنی ونیز درک این واقعیت است که شکل های خلاق تفکر قسم اعظم یاد گیری بیشتر جهت یافته و همگراست . در آموزش تصویر سازی ذهنی خلاقیت پرورش می یابد و برخورد راحت با تفکر خلاق و بازی گونه ترغیب می شود . تصویر سازی ذهن مستلزم توجه به مشاهده جهان طراف خود است.
