آموزش و یادگیری:

آموزش عبارت است از ایجاد انگیزه هایی که پاسخ معین و لازم را دنبال خود می آورد به این معنی که معلم محرکهایی را ایجاد می کند و  دانش آموز پاسخهایی را به این محرکها می دهد .

امروزه در آموزش وپرورش نسبت به دانش آموزتوجه خاصی مبذول  می گردد.بیشترین کوشش روانشناسان و علمای آموزش و پرورش برای آن است که در یابند یادگیری چگونه انجام می پذیرد ودر جهت تسریع و تاثیر بیشتر آن چه اقداماتی باید صورت گیرد در این خصوص مطالعات زیادی صورت گرفته است بطور کلی برای اینکه یادگیری بهتر وسریعتر انجام شود اصول زیر باید مراعات شود:   

تعیین هدف : هدف آموزش باید برای معلم و فراگیر روشن باشد .

آمادگی : فراگیر باید از نظر جسمانی وروانی آمادگی یادگیری را داشته باشد .

انگیزش : دانش آموز باید علاقمند به یادگیری باشد .

تمرکز حواس : دانش آموز باید روی موضوع تمرکز داشته باشد.

فعالیت فراگیر : دانش آموز باید فعالانه در امر یادگیری شرکت کند.

ارتباط مطالب : مطالب آموزشی باید باهمدیگر ارتباط منطقی داشته باشند .

تمرین وتکرار : آنچه که آموخته می شود باید توسط فراگیر تمرین وتکرار شود .

سیستماتیک بودن مراحل آموزش برای هر موضوع ودر هر شرایطی اززمان ومکان یکی از عوامل موفقیت در آموزش است . معلم می بایست ابتدا هدفهای آموزشی را به صراحت وروشنی به صورت هدفهای رفتاری بیان ومشخص نماید آنگاه مفاهیم واصولی راکه برای رسیدن به هدفهای آموزشی بکار می برد صریحا" مشخص ومعرفی کند معلم باید وسایل آموزشی وکمک آموزشی لازم که برای رسیدن به هدفهای تدریس مهم می باشد را تهیه نماید وهدفهای آموزشی را در قسمتهای مختلف برنامه توزیع کند معلم خوب از آزمون مقدماتی بهره می گیرد وآموزش را بصورت قدم به قدم پیش می برد ونهایتا" به ارزشیابی می پردازد وچنانچه هدفهای مورد نظر تامین نشده بود بایدآموزش ویا مراحل دیگر را مجددا" انجام دهد .

نظریه های مختلف در مورد کلاس

          خوشبختانه علاوه بر روانشناسان وعلمای آموزش وپرورش ، جامعه شناسان ، روانشناسان اجتماعی وسایر متخصصان در مورد کلاس ومدرسه توجه نمود ونظریات سودمندی را ارائه نموده اند .

جامعه شناسان روی گروه تمرکز می کنند وکلاس  را در درون محتوای بزرگتر یعنی اجتماع مورد مطالعه قرار می دهند آنها معتقدند که کلاس مکانی است که در آن دانش آموز خود را عضوی از اجتماع در نظر می گیرد وبه این ترتیب اجتماعی شدن را می آموزد . روانشناسی اجتماعی رابطه ی معلم وکلاس را مورد مطالعه قرار می دهد. وکلاس را سیستمی در نظر می گیرد که کودک را برای مقابله با سیستمهای بزرگتر آماده می کند .

اکولوژیست ها تعامل میان معلم وفراگیر را در رابطه بامحیطی که این تعامل در آن صورت می گیرد مورد مطالعه قرار می دهند ومعتقدند که رفتار معلم ودانش‌ آموز قبلا" به وسیله مقررات تعیین شده است .

متخصصان علوم ارتباطی هم کلاس را یک سیستم ارتباطی می دانند که دانش آموزان تحت تاثیر منابع وپیامهای آن قرار می گیرند .

ویژگیهای یک معلم خوب

           در مورد این پرسش که معلم خوب وموفق چه کسی است نمی توان پاسخ قاطعی دادزیرا این امر کاملا" بستگی به فرهنگ وارزشهای یک ملت دارد وقبل از اینکه درمورد خوبی یا بدی معلم قضاوت شود ، باید معیارهایی تعیین گردد تا براین اساس معلم ارزشیابی شود این معیار ها باید با هدفهای آموزشی بستگی تام داشته باشد هرچند مشخصات یک معلم خوب وموفق در موقعیتهای مختلف متفاوت است ، با این حال معلمان خوب باید بطور کلی خصوصیات   زیر را دارا باشند :

علاقه مندی به تدریس ، ثبات عاطفی وروانی ، مطالعه مستمر وادامه به یادگیری ، مهربانی وهمدردی با دانش آموزان ، داشتن روحیه همکاری بادیگر همکاران ، صبر و بردباری ، رعایت انصاب در ارزشیابی ها ، آشنایی با اصول روانشناسی ، قدرت بیان ، ارزشیابی از کارخود ، آراستگی ظاهری ومشخصات دیگر از جمله خصوصیات یک معلم خوب وموفق است .

معلم نقش مهمی در سلامت فکری وروانی دانش آموزان دارد به طوری که مطالعات نشان داده است دانش آموزان معلمان متعادل از تعادل روانی وآرامش بیشتری برخوردارند لذا معلم خوب کسی است که ضمن دارا بودن ویژگی های فوق تلاش نماید مهارتهای لازم جهت تدریس وکلاسداری را بدست آورده وبکار بندد .

مسوولیت اداره کلاس

          برخلاف گذشته که معلم مرکز ونقطه اتکایی برای دانش آموز بود وهمیشه به عنوان دریایی از معلومات در برابر دانش آموزان کلاس ظاهر می شد ، امروزه در سیستم آموزش وپرورش دانش آموزان خود مسوولیت یادگیری را به عهده می گیرند وبا کمک وراهنمایی معلم دانستنیها را فراگیری می نمایند درواقع سیستم قدیمی معلم مداری به سیستم دانش آموز مداری تغییر یافته است .

گرچه درسیستم دانش آموز مداری نیازهای دانش آموزان در درجه اول اهمیت است وآنها در طرح واجرای برنامه فعالانه سهیم هستند اما اجرای چنین روشی به آن معنی نیست که مسوولیت کلیه امور بادانش آموز باشد . معلم باید برای کلاس خود به خوبی برنامه ریزی نماید وبرای رسیدن به تمامی هدفها. کلاس خودرا به خوبی اداره کند ، روی تمام مسائل دقت ونظارت داشته باشد ، به خوبی دانش آموزان را هدایت کند و هر ازچند گاه از آموخته های آنها ارزیابی بعمل آورد . در واقع اگر معلم در اداره کلاس خوب عمل کند وبه تمام جنبه های روانی ، اجتماعی فراگیران توجه نموده وبه شخصیت آنها احترام بگذارد دیگر آنها برای نمره گرفتن و امتحان دادن مطالب را نمی آموزند بلکه آنها کاربرد معلومات خود را می دانند وبه هنگام مواجهه بامشکلات توانایی حل آنها را دارند . حال این سئوال را مطرح می نماییم که معلم برای اداره کلاس خود چه مهارتهایی را باید داشته باشد ویا چگونه در کلاس خود مدیریت کند ؟ درزیر به چند نمونه اشاره می نماییم :

1-   برقراری ارتباط اولیه

اولین شروع معلم در آغازین روز تحصیلی بسیار مهم وبا ارزش است معلم درحین ورود باید ضمن معرفی خود ونوشتن نام ونام خانوادگی خود روی تابلوکلاس ، نام درس ، روزها و ساعات تشکیل کلاس خود را برای فراگیران ذکر کند واهداف درس را برای آنها روشن کند زیرا هرچه اهداف درس بیشتر مشخص شود شوق وانگیزه فراگیران برای یادگیری ومطالعه   بیشتر خواهد شد همچنین معلم باید ارزش وفواید درس را نیز توضیح دهد . دراین جلسه معلم از دانش آموزان می خواهد که تک تک خود را معرفی نمایند ودر ادامه روش تدریس خودو شیوه ی ارزشیابی از درس را برای دانش آموزان بیان کند .

نحوه ورود معلم در هر جلسه به کلاس هم مهم است بولمر می گوید  « بیشتر قضاوت افراد ( فراگیران ) متاثر از اولین برخوردها است ₍₁₎

اگر معلم باانگیزه ، بانشاط وصمیمانه واردکلاس شود اثر مثبت روانی برفراگیران خواهد داشت اما اگر با حالت کسلی وخستگی وارد شود قطعا" این اثر منفی خواهد بود بنابراین معلم در هنگام ورود به کلاس به گونه ای باید وارد شود که فراگیران متوجه حضور او شوند یعنی در هنگام ورود با عجله وارد نمی شود درب می زند باچهره گشاده به دانش آموزان لبخند می زند و پس از سلام کردن وارد   کلاس می شود ووقتی در جایگاه خود قرار گرفت ارتباط خود را بیشتر می کند با فراگیران احوالپرسی می کند ودرهنگام حضور وغیاب کمی هم با شاگردان خوش وبش می کند واز غایبین سراغ  می گیرد وعلت غیبت آنهارا جویا می شود. بهتراست معلم کلاس خود را با نام ویادالهی شروع کند واز مناسبت های هر روز بهره گیری تربیتی واخلاقی مناسب را داشته باشد .

2-داشتن طرح درس

معلم موفق   کسی است  که برای تمام ساعات کلاس خود برنامه داشته باشد واین میسر نیست مگر با نوشتن طرح درس مناسب شاید خیلی از معلمان با سابقه بگویند مانیازی به طرح درس نداریم وبه راحتی می توانیم کلاس را اداره کنیم این نکته قابل ذکر است که بسیاری از اتفاقات ورفتارهای دانش آموزان غیر قابل پیش بینی است اما در صورتی معلم می تواند جلو وقوع این مشکلات را بگیرد یا به سرعت آنها را به کمک دانش آموزان حل کند که برنامه کاری یا طرح درس داشته باشد امام علی (ع) فرمودند « التدبیر قبل العمل یؤمنک من الندم » یعنی تدبیر وآینده نگری قبل از عمل ، تورا از پشیمانی ایمن می سازد .₍₁₎

معلم در طرح درس هدفهای کلی رامشخص   می کند وهدفهای رفتاری را براساس حیطه