های مختلف  ودر راستای هدف کلی مشخص می سازد به نحوی که پس از تدریس این هدفها در رفتار   دانش آموزان متبلور شود .

معلم موفق   در شیوه ی تدریس خود از الگوهای فعال یا شیوه های تلفیقی بهره می گیرد وتدریس خود را با استفاده از وسایل ورسانه های آموزشی ارائه می دهد .

3-استفاده از روشها والگوهای فعال

موضوع های درس را به روشهای گوناگون می توان آموزش داد . علمای آموزش وپرورش برای انجام این کار راههای مختلفی را پیشنهاد کرده اند وبه کار برده اند . کاربرد هر یک از روشها به هدف آموزش ، شرایط و مقتضیات کلاس ، مطلب درس وتبحر وکارایی معلم بستگی دارد بنابراین شاید نتوان یک روش را به عنوان بهترین وموثرترین روش معرفی کرد ولی آشنایی معلم با تمام روشها ومزایا ومحدودیتهای هریک از آنها ضروری به نظر می رسد .

4-ظرافت های تدریس

معلم خوب باصدای رسا ودلنشینی درس را آغاز می کند .آهنگ وتن صدایش را گاهی تغییر می دهد . خیلی تند و خیلی آهسته صحبت نمی کند سعی می کند درخور فهم دانش آموزان خود صحبت کند ولهجه ی غلیظ نداشته باشد معلم متبسم و با چهره ای گشاده است . همیشه نگاهش را توزیع می کند یعنی بطور یکسان به همه ی فراگیران نگاه می کند محبت وتوجه اش راهم بطور یکسان تقسیم می کند ، او ظاهری تمیز وآراسته دارد وهمیشه رنگ لباسش را مناسب ، روشن وآرامش بخش انتخاب می کند .

معلم هراز گاهی جای خود را در کلاس تغییر می دهد ودر بین فراگیران حرکت می کند سعی می کند بایک مدل خاص نایستد . برخی مواقع برای تذکر دادن به فراگیران   از رفتارهای غیر کلامی استفاده می کند . معلم موفق همیشه از وسایل آموزشی خصوصا" از تابلو استفاده می کند . مطالب راهم خوش خط ومنظم می نویسد ودرهنگام نوشتن روی تابلو پشت به دانش آموزان نمی ایستد .

معلم همیشه یک جلد از کتاب درسی که تدریس می کند راهمراه خود دارد . کتاب را بودجه بندی می کند وطبق جدول زمان بندی پیش می رود اوفقط   به کتاب درس اکتفا نمی کند ودر تدریس از کتابهای دیگر بهره می برد گاهی هم کتابهای مناسب ومرتبط بادرس را به کلاس می آورد وبه دانش آموزان معرفی می کند .

در هنگام تدریس واژه های جدید و لغات را برای فراگیران روشن می سازد وبا مثال های عینی یادگیری دانش آموزان را سرعت می بخشد اوامکان سئوال کردن را به دانش آموزان می دهد اما بلافاصله جواب راخودش نمی گوید دانش آموزان را به فکر کردن وا می دارد وبرای پاسخ گفتن فراگیران را به مشارکت در بحث دعوت می کند معلم از عده ای خاص سئوال نمی کند پرسشهای او تهدید آمیز نیست پرسش هایی هم که پاسخ آن آری یاخیر است زیاد نمی پرسد او در پرسیدن سئوالات به همه حیطه های شناختی توجه می کند .

اگر دانش آموزی پرسشی از معلم بپرسد و معلم پاسخ آن را نداند او می تواند به راحتی وصادقانه بگوید : « نمی دانم » یا سئوال را بعنوان سئوال هفته انتخاب وبه دانش آموزان بگوید برای جلسه بعد روی آن فکر کنند ومطالعه نمایند .و یا اینکه دانش آموز را به کتابخانه دفتریا مدرسه ارجاع دهد واز کتابهای منبع استفاده کند .و درصورتی که جواب را فراموش کرده آنرا در کلاس مطرح تا سایر فراگیران به آن پاسخ دهند آنگاه جواب کامل راخودش بیان کند .

معلم می بایست شیوه های مطالعه مطلوب ویادگیری را به فراگیران خود یاددهد ، به فراگیران توصیه نمایند تا درهنگام تدریس یادداشت برداری نمایند معلم برای تنوع وجلوگیری از خستگی دانش آموزان از شیوه های قصه گویی وداستان گویی استاده می کند وگاهی هم به طرح معما ومسابقه می پردازد ونهایتا" معلم موفق همیشه سعی         می کند به فراگیران خود انرژی مثبت تزریق نماید.

5-              احترام به شخصیت فراگیر

معلم خوب   دانش آموزان خود را دوست دارد وارادت قلبی خود را به زبان می آورد هر از چند گاه با فراگیران تماس فیزیکی برقرار  می کند باآنها دست می دهد ، دستش را روی شانه آنها می زند در کنار آنها می نشیند آنهارا به اسم صدا می زند و گاهی هم لبخند می زند بعضی   مواقع با فراگیران بصورت خصوصی ودو نفر صحبت   می کند معلم در هنگام تدریس وپرسیدن   درس مرتب از دانش آموزان تشکر می کند به آنها امید می دهد می گوید شما می توانید ، شما موفق خواهید شد .

معلم آگاه هیچ گاه به شخصیت دانش آموزان توهین نمی کند ، جملات رکیک و ناپسند به زبان نمی آورد برای اینکه فراگیران دچار عقده های روانی نشوند باید به میزان صحیح به افکار واعمال آنها احترام گذاشت ولی نباید از حدود صحیح   خود تجاوز نمود .

6- برخورد مناسب در مورد مشکلات   فراگیران

مشکلات وناراحتیهای رفتاری دانش آموزان اغلب از دونوع است : مشکلات درسی ومشکلات انضباطی ، مشکلات درسی ممکن است در اثر عدم توانایی جسمانی یا روانی دانش آموز باشد که در هر صورت باید با مراجعه   به پزشک وروانشناس وبه کار بردن روشهای آموزشی وپرورشی   مناسب افراد عقب مانده ، کم استعداد ومعلول در رفع آنها اقدام نمود. چنانچه این مشکلات براثر عدم توانایی نیست ،بلکه در نتیجه عدم انگیزش وعلاقه به درس وکلاس و یاضعف پایه درسی باشد باید با روشهای مناسب  آنها رابه شرکت وتوجه در کلاس وادار نمود .

همه کسانی که در باره مدیریت کلاس درس مطلب نوشته اند ، براین عقیده اند که معلمان باید سیاست انضباطی خود را اعمال کنند ودراین مورد ، همواره ثابت قدم باشند . هراندازه که اجرای سیاست مداومتر باشد، دانش آموزان هم بیشتر در خواهند   یافت که پاسخهای انضباطی   از سوی معلم ازقانون ناشی   می شود ، نه از شخص معلم ، برقراری انضباط همواره کمتر براساس میل وهوس یک معلم   در نظر گرفته می شود. پس معلم باید قانون را اجرا کند ودلیل تراشی رانپذیرد .

معلم باید اساس وریشه ی رفتارهای نامطلوب را از بین ببرد .

معلم نباید بوسیله تنبیه در صدد انهدام رفتار ناخواسته دانش آموز برآید بلکه او باید علت رفتار نامطلوب را شناسایی وآنگاه به درمان آن بپردازد معلم نباید هیچگاه سوء رفتار دانش آموزان را به خود ربط دهد وباآنها کینه توزی کند .   معلم باید دانش آموزان را در پیداکردن راه حل مشکلاتشان یاری کند واین امکان پذیزنیست مگر در سایه ارتباط سالم بین معلم ودانش آموز زیرا هرچه این ارتباط بین معلم وشاگردقوی تر باشد ،نیاز کمتری به استفاده از تکنیک ها برای اداره کلاس است .

معلم توانا در مورد رفتار ها وحرکات دانش آموزان بی تفاوت نمی ماند . هرگاه فراگیران به گفته فراگیر دیگری بخندند معلم باید باخنده نابجای آنان برخورد مناسب و تربیتی داشته باشد . اگر فراگیران طنز وشوخی داشته باشند درصورتی که  آن طنز وشوخی مناسب باشد باآنها همراهی می کند تا از این طریق ارتباط قلبی ودوستانه ی بیشتری با فراگیران پیداکند درغیر این صورت باید به آن طنز وشوخی جهت دهد ونهایتا" معلم   موفق با بکارگیری اصول وروشهای مناسب روانشناسی با دانش آموزان مشکلدار به گفتگو ومشاوره می پردازند ودر جهت حل مشکلات آنها تلاش می کند .

7-سازماندهی محیط کلاس

بهترین   فنون مدیریت کلاس آنهایی هستند که از بروز مشکلات جلوگیری می کنند واصلاح وتعدیل محیط کلاس درس کم وبیش این نقش را ایفا می کند . توماس گوردون در کتاب « آموزش اثر بخش معلم » فنون مختلف اصلاح محیط کلاس را چنین بیان می کند : غنی سازی ، محروم سازی ، توسعه دادن ، محدود کردن ، تنظیم دوباره و ساده سازی .

معلم باید سعی کند ابتدا محیط کلاس خود را غنی سازد تا از یکنواختی وخستگی دانش آموز کاسته شود غنی سازی زمانی صورت می گیرد که معلم هم به محیط فیزیکی وهم به محتوی کلاس توجه کند محیط فیزیکی کلاس مناسب از نظر ساختمانی ، زنگ ، نور ، وسایل وامکانات مورد نیاز است ومحتوی کلاس نیز شامل روشها وفنون مختلف آموزشی و... می باشد .

محروم سازی زمانی است که معلم به کم کردن امکانات محیط می پردازد یعنی کلاس درس را درجای تشکیل می دهد که احتمال بروز حواس پرتی کمتر وجوددارد . توسعه دادن نیز یعنی اینکه علاوه بر آنچه در کلاس درس وجود دارد معلم امکانات جدیدی را برای کلاس درس بوجود آورد گاهی با آوردن یک پوستر ، کتاب یا وسیله آزمایشیگاهی وگاهی هم با بردن دانش آموزان به یک محیط دیگر مثل کتابخانه ، آزمایشگاه ، جنگل و... محیط آموزشی را توسعه می دهد .

محدود کردن دانش آموزان زمانی است که دانش آموز فعالیت مثبتی را انجام نداده یا تخلفی را مرتکب شده است معلم با ممنوع کردن ارتباط او با برخی از وسایل یا کارهای خوشایند او مانند دسترسی به رایانه ، نقاشی ، و... به نوعی محیط را برای او محدود می کند اینکار به انضباط کلاس کمک می کند . بعضی مواقع تجدید نظر کردن در سازماندهی محیط کلاس وساده کردن محیط آن هم کار را جالب تر می کند .

یکی از عناصر مهم در سازماندهی وایجاد نظم ، داشتن توانایی وموفقیت درحل وفصل کردن مسائلی است که به طور همزمان اتفاق می افتند ( کویین ، 1970)

معلم باید افراد ، مواد آموزشی ، وقت ، فعالیت ها ودروس را سازماندهی وبرنامه ریزی کند البته این کار وقت زیادی می برد وباید با تمرین ، دقت ووقت گذاری صورت گیرد .

8-نظارت در کلاس درس

نظارت لازمه ی ثبات ، دوام وحیات یک واحد آموزشی است ( حسین پور 1377)

نظارت بخش مهمی از کاریک معلم در کلاس درس است . نظارت دقیق بر رفتار ونحوه ی فعالیتهای دانش آموزان در کلاس درس معلم و دانش آموزان را در راه رسیدن به اهداف یاری می دهد .

یکی از شیوه های نظارت معلم در کلاس درس استفاده از روشهای غیر کلامی می باشد . یک نگاه اجمالی معلم به سرتاسر کلاس ودانش آموز خلافکار ، می تواند رفتار خلاف را در مسیرش متوقف نماید . این امر بدون هیچ گونه مزاحمت واغتشاش برای بقیه افراد کلاس صورت می گیرد . ولفگاوگلیک من ( 1980) خیره شدن را به عنوان یکی از هفت فن معمولی که معلمان در برخورد با رفتار خلاف به کار می برند ، پیشنهاد می کنند . با اینکار معلم عملا" افراد خطاکار را برانداز می کند یعنی می خواهد بگوید من می دانم که چگونه رفتار می کنی . وقبل از آنکه اقدامی انجام دهد اطلاعات لازم را در مورد همه ی جوانب جمع آوری می کند .آنگاه با اخم کردن به دانش آموز خیره می شود ویا با اشارات غیر کلامی دیگر نارضایتی خود را از حرکات او ابراز  می نماید .این کار باعث ایجاد نظم در کلاس می شود.

    9-ارزشیابی از آموخته های فراگیران

ارزشیابی ، بخشی ازفرایند آموزش وپرورش است که براساس آن اطلاعات لازم در مورد یادگیری یا آموخته های دانش آموز جمع آوری وتجزیه وتحلیل می شود در پایان هریک از برنامه های آموزشی ، معلمان علاقه مند ند ، تا بازده فعالیتهای آموزش وپرورش ودیگر تغییرات حاصل دررفتار دانش آموزان را مورد بررسی وبازبینی قرار دهند تا معلوم شود چه اندازه به هدفهای مورد نظر رسیده اند . این قسمت از جریان آموزش وپرورش را ارزشیابی می نامند.

    ( پاشا شریفی ، 1376)

ارزشیابی معلم قبل از شروع درس ، حین تدریس و درپایان تدریس خود از دانش آموزان اگر بطور صحیح وعلمی باشد علاوه برایجاد نظم درکلاس وتعدیل رفتار دانش آموزان کمک بزرگی است به معلم برای بهبود و اصلاح روش های تدریس ووسیله ای است برای ایجاد رغبت وکسب عادات صحیح آموزشی وشناساندن هدفهای تدریس به دانش آموزان، لذا معلم باید سعی کند از کلیه فعالیتهای فردی و گروهی فراگیران از ابتدا تا انتهای یک جلسه درس و یک دوره ی تحصیلی ارزشیابی به عمل آورد . باید توجه نمود که سئوالات ارزشیابی ( چه شفاهی وچه کتبی ) از فراگیران فقط   از یک سطح یا طبقه ی خاص نباشد بلکه از طبقات  مختلف یک حیطه باشد .

هنگامی که از دانش آموزسئوال می کنید از او دور بایستید چرا که این کار باعث کاهش اضطراب دانش آموز شده واو می تواند پاسخ سئوال را باصدای بلند بدهد.

10-نکات ظریف معلمی

علاوه برمهارتها ونکاتی که جهت مدیریت کلاس بیان شد می توان به موارد زیر توجه کرد :

یکی از راههای موفقیت معلم در اداره کلاس اجرای دقیق برنامه طرح ریزی شده می باشد برای این کار معلم باید وقت شناس باشد به موقع شروع کند وبه موقع برنامه را پایان دهد ومرتب زمان را کنترل نماید .

یکی از چیزهایی که دانش آموزان در یک کلاس جستجو می کنند ، عدالت ، تساوی وانصاف است درهمه حال معلم باید مانند یک قاضی عادل باشد وبه عدالت رفتار کند او نگاهش رابه همه ی فراگیران بطور مساوی توزیع می کند وبه ایشان بطور یکسان توجه ومحبت می نماید .

گوش دادن به حرفهای دانش آموزان ، در واقع صرف وقت است به نحوی که دانش آموزان تا زمانی که مشکلاتشان را برای کسی بازگو نکنند امکان ندارد که به درس توجه نمایند لذا معلم موفق کسی است که بتواند خوب گوش دهد واجازه بدهد تادانش آموزان صحبت کنند .

هر دانش آموز باید قوانین کلاس را به روشنی بداند لذا معلم باید با کمک دانش آموزان خود قوانین منطقی ومناسبی را تدوین ودر دید دانش آموزان نصب نماید وعادت دهد تا دانش آموزان به قوانین ومقررات توجه کنند .

معلم خوب باید تفاوت های فردی دانش آموزان را در همه حال مد نظر داشته باشد وآنها را باخودشان بسنجد واز مقایسه کردن آنها خودداری نماید دانش آموزان چیزهای خیلی زیادی را از طریق مشاهده مدلها ونمونه های عبرت آمیز مانند رفتار وحالات معلم خود یاد می گیرند معلم باید بداند که بسیاری از آموخته های دانش آموز از رفتار وحالات مختلف اوست پس توجه داشته باشد که اویک الگواست .

معلم همه ی فراگیران را باتوجه به عملکردشان پاداش می دهد . تشویق های او متناسب با شرایط سنی ، نوع فعالیت وعلایق ورغبت های فراگیران است او با بیان جملاتی که بار مثبت دارند «مانند اینکه تو موفق می شوی ویا می توانی نمره خوب بگیری» سطح عزت نفس وخود باوری دانش آموزان را تقویت می کند .

استفاده از وسایل آموزشی وکمک آموزشی وبهره گیری از رایانه کلاس درس را جذاب ویادگیری را تسهیل می کند معلم با استفاده از ابزار مختلف تدریس را خوشایند می کند وبا آموزش کار با رایانه علاقمندی دانش آموزانش را چندبرابر می کند .

او دانش آموزان را گروه بندی می کند وتوجه ونظارتش را برکارهمه ی گروهها معطوف می کند دانش آموزان باهمکاری یکدیگر در گروههای آموزشی می توانند احساس تعلق را درخود بوجود آورند چرا که احساس  تعلق اولین انگیزه را برای کار وفعالیت های گروهی ومشارکت دانش آموزان فراهم می کند .

معلم خلاق هیچ وقت شاگردان را به پیروی از الگوی خاص مقید نمی کند بلکه با دادن آزادی وفراهم کردن احساس امنیت در کلاس ، زمینه تفکر خلاق را برای یکایک شاگردان فراهم می آورد ونهایتا" معلم دانا تلاش می کند تا یادگیری دانش آموزانش برای دانستن ، یادگیری برای انجام دادن ، یادگیری برای زیستن ویادگیری برای با هم زیستن صورت گیرد .